
De relatie tussen mondgezondheid en reumatoïde artritis begrijpen en uitleggen
Een recent artikel in National Geographic is slechts het laatste voorbeeld van een schijnwerper op het verband tussen mondgezondheid en reumatoïde artritis (RA), waarbij deze relatie steeds meer aandacht krijgt in de ogen van zowel het publiek als professionele gemeenschappen.

Wat is reumatoïde artritis?
Reumatoïde is een chronische ontstekingsziekte die vooral de gewrichten aantast. Het is in staat om kraakbeenschade, botschade en invaliditeit te veroorzaken. Zoals we binnenkort zullen onderzoeken, kan deze ziekte ook andere delen van het lichaam beïnvloeden, waaronder de mond, met een aantal bekende orale manifestaties.
Fysiopathologie en risicofactoren van reumatoïde artritis
"Hoewel de kennis van de pathogenese die ten grondslag ligt aan RA het afgelopen decennium aanzienlijk is toegenomen, is de etiologie ervan nog steeds onbekend," verklaarde González-Febles, et al. (2020).
"Een complex samenspel van genetische, omgevings- en hormonale factoren lijkt de immuuntolerantie van de gastheer te beïnvloeden, wat leidt tot de karakteristieke auto-immuunrespons van RA, voornamelijk gekenmerkt door de aanwezigheid van reumatoïde factor (RF) en anti-citrullinated eiwitantistoffen (ACPAs)."
Opgemerkt wordt dat deze factoren onder andere van invloed kunnen zijn op het parodontium. Hoewel het proces dat ze creëert (citrullinatie) niet exclusief is voor reumatoïde artritis, wordt de vorming van ACPAs meestal gezien bij RA-patiënten, met bewijs dat suggereert dat deze antilichamen indicatoren kunnen zijn van een agressievere vorm van de ziekte. Hoewel de exacte oorzaak van reumatoïde artritis onbekend is, zijn er een aantal geassocieerde risicofactoren, waaronder:
- Leeftijd
- Geslacht
- Genetische aanleg
- Roken
- Slechte mondhygiëne
- Virale infecties
U zult verschillende gedeelde risicofactoren bij parodontitis opmerken.
Mondgezondheid en reumatoïde artritis
De relatie tussen mondgezondheid en reumatoïde artritis is op grote schaal bestudeerd en hun onderling verbonden aard is niet verrassend gezien de rol van ontstekingsreactie. Deze zelfde factor helpt bij het verklaren van een breed scala aan verbanden tussen parodontitis en systemische gezondheid. Als het gaat om mondgezondheid en reumatoïde artritis, houden tandartsen en hun patiënten zich voornamelijk bezig met twee gebieden: de orale manifestatie van RA en de mechanistische link met parodontitis.
Orale manifestaties van reumatoïde artritis
Orale manifestaties van reumatische aandoeningen kunnen omvatten, maar zijn niet beperkt tot:
- Hyposalivatie
- Xerostomia
- Temporomandibulaire gewrichtsaandoeningen
- Parodontitis
- Dysfagie
"Orale veranderingen in reumatische aandoeningen worden vaak over het hoofd gezien in de klinische praktijk, maar hun snelle herkenning maakt het niet alleen mogelijk om de lokale laesies op de juiste manier te behandelen, maar maakt het ook mogelijk om een onderliggende systemische ziekte te identificeren," verklaarde Gualtierotti et al (2019).
Mechanistisch verband tussen parodontitis en reumatoïde artritis
Veel onderzoek naar de relatie tussen deze chronische ontstekingsziekten heeft zich gericht op bacteriële parodontale pathogenen zoals Porphyromonas gingivalis in het citrullinatieproces. Hier een paar voorbeelden van de opmerkelijke bevindingen die de moeite waard zijn om te benadrukken:
- Onderzoek uitgevoerd op muizen heeft aangetoond dat P. gingivalis een schadelijke rol speelt bij het veroorzaken of verergeren van artritis. Niet alleen kunnen de bacteriën de omzetting van bepaalde eiwitten in het lichaam veroorzaken, maar het leidt ook tot andere negatieve effecten zoals verhoogde botschade en ontsteking door het hele lichaam.
- Hoge niveaus van citrullinated eiwitten zijn gevonden in de tandvleesweefsels van patiënten met chronische tandvleesaandoeningen, en studies bij ratten hebben een positieve relatie aangetoond tussen tandvleesaandoeningen veroorzaakt door P. gingivalis en de aanwezigheid van ACPA-antilichamen.
- Reumatoïde artritis gaat vaak gepaard met de aanwezigheid van een immuunrespons tegen P. gingivalis. De significant hogere antilichaamrespons op P. gingivalis in vergelijking met systeemgezonde personen ondersteunt deze link verder.
Impact van parodontale behandeling op reumatoïde artritis
In een studie keken onderzoekers naar hoe parodontitis zich verhoudt tot de aanwezigheid en niveaus van bepaalde antilichamen bij patiënten met reumatoïde artritis. Ze ontdekten dat de ernst van tandvleesaandoeningen, gemeten door parameters zoals CAL (clinical attachment loss) en parodontale pockets van 5 millimeter of meer, verband houdt met de niveaus van ACPAs. Dit verband was sterker bij patiënten met hogere niveaus van de antilichamen.
In het licht van deze informatie is er potentieel dat effectieve parodontale behandeling - en vooral preventie - een positief effect kan hebben op reumatoïde artritis en de ernst ervan.
Een haalbaarheidsstudie van patiënten met reumatoïde artritis en parodontitis wees uit dat "parodontale behandeling resulteerde in significante verbeteringen in parodontale ziekte-uitkomsten en algehele RA-ziekteactiviteit, hoewel volledige oplossing van parodontale ontsteking in sommige gevallen moeilijk te bereiken was."
Therapietrouw van patiënten is aantoonbaar moeilijk te bereiken in klinische onderzoeken voor degenen die beide ziekten ervaren, wat suggereert dat de motivatie van de patiënt een belangrijke prioriteit is.
Onderzoekers uit Spanje en Colombia voerden een studie uit om te begrijpen hoe mondgezondheid de kwaliteit van leven van mensen met reumatoïde artritis beïnvloedt, in de hoop gezamenlijk onderzoek aan te moedigen. De studie toonde aan dat fysieke pijn, invaliditeit en emotionele nood de grootste impact hadden op de mondgezondheidsgerelateerde kwaliteit van leven (OHRQoL) van patiënten met reumatoïde artritis, ongeacht of ze parodontitis hadden of niet. De onderzoekers ontdekten echter ook dat parodontitis aanzienlijk bijdroeg aan de handicap en het leed dat deze patiënten ervoeren.
Groeiend bewijs suggereert dat pathogene orale bacteriën kunnen bijdragen aan immuunproblemen bij reumatoïde artritis. Onevenwichtigheden in darm- en orale bacteriën kunnen chronische ontstekingen veroorzaken, wat leidt tot auto-immuniteit.
Het voorkomen van deze onevenwichtigheden door middel van een gezond dieet en uitstekende mondverzorgingsrituelen kan patiënten met reumatoïde artritis helpen de ontwikkeling te vertragen en de ernst van deze chronische ontstekingsziekte te verminderen.