Het samenspel tussen parodontale gezondheid en orthodontische behandeling: optimalisatie van patiëntresultaten

Zelfs lichte parodontale ontsteking of de opbouw van tandplak kan echter uitdagingen met zich meebrengen, die de structurele en esthetische doelen van orthodontische therapie beïnvloeden. Gezien deze belangen is een multidisciplinaire aanpak waarbij orthodontisten, parodontologen en mondhygiënisten betrokken zijn, essentieel om uitgebreide zorg te bieden, de belangrijkste risico's aan te pakken en effectieve behandelresultaten te ondersteunen.

Het effect van parodontale gezondheid en ziekte op de tandbeweging

Gezond parodontaal weefsel is essentieel voor een effectieve tandbeweging in de orthodontie en biedt een stabiele basis die een veilige en efficiënte behandeling ondersteunt. Bij patiënten met een aangetaste parodontale gezondheid kan ontsteking dit proces echter verstoren, waardoor de voortgang wordt vertraagd en het risico op verdere complicaties toeneemt.

Een overzichtsartikel van Antoun et al. (2017) benadrukt hoe verminderde parodontale ondersteuning kan leiden tot complexe orthodontische problemen zoals labiale affakkeling, extrusie en afdrijven, vooral in maxillaire snijtanden die vatbaar zijn voor overruptie en pathologische migratie. Deze veranderingen vereisen vaak een interdisciplinaire behandeling om functionele en esthetische resultaten te bereiken, waarbij aanvullende orthodontische behandelingen - zoals extrusie van niet-herstelbare tanden - een rol spelen bij het optimaliseren van de bot- en wekedelenarchitectuur voor het plaatsen van tandimplantaten.

Met name parodontitis is niet noodzakelijkerwijs een contra-indicatie voor orthodontische behandeling als de ontsteking gestabiliseerd is. Botverlies en een verminderde structuur van de weke delen kunnen echter aanzienlijke revalidatie-uitdagingen opleveren.

Bij parodontaal gezonde patiënten ontdekten Jepsen et al. (2023) dat orthodontische behandeling doorgaans geen nadelige effecten heeft op parodontale weefsels. Toch moeten clinici veelvoorkomende complicaties herkennen en behandelen, waaronder inflammatoire overgroei van het tandvlees en wortelresorptie, die zonder de juiste zorg kunnen escaleren. Het handhaven van parodontale gezondheid en hygiëne voor en tijdens de behandeling is cruciaal om deze problemen te voorkomen.

Orthodontische behandeling van patiënten met parodontitis

Het beheren van orthodontische behandeling voor patiënten met parodontitis vereist een nauwgezette planning en beheersing van ontstekingen. Volgens Jepsen et al. (2023) leidt orthodontische beweging van tanden met verminderd, gezond parodontium niet tot extra hechtingsverlies. In gevallen waarin door plaque geïnduceerde ontsteking en intrabenige defecten aanwezig zijn, kunnen orthodontische krachten het bindweefselverlies verergeren.

De S3-richtlijn voor klinische praktijken van de Europese Federatie van Parodontologie schetst specifieke aanbevelingen voor patiënten met stadium IV parodontitis. Orthodontische behandeling kan bijvoorbeeld worden voortgezet bij patiënten met stabiele parodontale aandoeningen en geen sonderdieptes ≥6 mm of actieve bloeding bij sonderen. Het is aangetoond dat behandeling in deze gevallen geen significante invloed heeft op parodontale uitkomsten, tandvleesontsteking of wortelresorptie. Omgekeerd wordt het starten van een orthodontische behandeling bij patiënten met niet-gediagnosticeerde parodontitis beschouwd als een behandelingsfout, die kan worden voorkomen met grondige parodontale screening voorafgaand aan de behandeling. De richtlijn beveelt ook aan dat orthodontische behandeling bij succesvol behandelde parodontitispatiënten pas begint na het bereiken van de eindpunten van parodontale therapie, zoals minimale sonderingsdiepte (Jepsen et al., 2023). In gevallen van onbehandelde parodontitis moet de orthodontische beweging worden uitgesteld totdat de parodontale therapie is voltooid om verergering van parodontale aandoeningen te voorkomen.

Orthodontische behandeling als risico voor parodontale gezondheid: impact op het orale microbioom

Orthodontische apparaten introduceren fysieke veranderingen die het orale microbioom verstoren, waardoor parodontale behandeling uitdagender wordt. Peterson et al. (2024) leggen uit dat het orale microbioom, dat in de vroege kinderjaren stabiliseert, kan worden verstoord door orthodontische ingrepen, wat kan leiden tot dysbiose en een toename van pathogene bacteriën. Orthodontische apparaten bieden nieuwe oppervlakken voor bacteriële hechting en biofilmvorming, waardoor het risico op gingivitis en cariës toeneemt. 

Patiënten die een orthodontische behandeling ondergaan, vertonen doorgaans verschuivingen in de microbiële samenstelling, aangedreven door een verhoogde retentie van biofilm rond orthodontische hardware. Onderzoek wijst uit dat proactieve hygiënemaatregelen van cruciaal belang zijn om deze verschuivingen tegen te gaan, aangezien goede hygiëneregimes vaak effectiever blijken te zijn dan factoren zoals het type apparaat of het materiaal. Probiotica en prebiotica winnen aan populariteit als strategieën om het microbiële evenwicht te ondersteunen en de pathogeniteit te verminderen. 

Vooruitgang in biomaterialen biedt ook veelbelovende oplossingen. 3D-geprinte apparaten met antimicrobiële eigenschappen of biofilmbestendige coatings kunnen bijvoorbeeld helpen het vasthouden van bacteriën te verminderen. Innovaties die reageren op microbiële veranderingen, zoals materialen die antimicrobiële stoffen afgeven als reactie op pH-veranderingen, zijn ook in ontwikkeling en kunnen gepersonaliseerde, microbioomvriendelijke orthodontische zorg ondersteunen.

De noodzaak van een gezamenlijke aanpak bij de planning van behandelingen

Een gezamenlijke, teamgebaseerde benadering van orthodontische behandeling is de sleutel tot het beschermen van de parodontale gezondheid. Parodontologen zorgen ervoor dat de gezondheid van het tandvlees stabiel genoeg is voor orthodontische krachten, terwijl orthodontisten de tandbeweging plannen om parodontale stress te minimaliseren. Mondhygiënisten spelen een preventieve rol, leiden patiënten op en motiveren en zorgen voor reinigingen om een optimale mondhygiëne tijdens de behandeling te behouden.

Behandelplannen op maat

De parodontale en orthodontische behoeften van elke patiënt zijn uniek, waardoor geïndividualiseerde behandelplannen nodig zijn op basis van de inbreng van meerdere specialisten. Regelmatige controles en duidelijke communicatie tussen orthodontisten, parodontologen en mondhygiënisten helpen ervoor te zorgen dat de behandelstrategieën afgestemd blijven op de evoluerende parodontale gezondheid van de patiënt.

Post-orthodontische zorg en langdurig onderhoud

Zelfs na een orthodontische behandeling blijft parodontaal onderhoud essentieel voor de gezondheid en stabiliteit op de lange termijn. Een goede verzorging van de houders, gecombineerd met regelmatige controle door tandartsen, kan terugval of het ontstaan van nieuwe parodontale problemen helpen voorkomen. Langdurige nazorg door hygiënisten en parodontologen is essentieel bij het opsporen en beheersen van eventuele opkomende parodontale aandoeningen.

Optimale orthodontische resultaten bereiken door parodontale gezondheid

Het samenspel tussen parodontale en orthodontische gezondheid is essentieel voor het bereiken van veilige, functionele en esthetische resultaten. Door een multidisciplinaire aanpak te hanteren, kunnen clinici ervoor zorgen dat patiënten optimale resultaten behalen zonder de parodontale gezondheid in gevaar te brengen. Dit evenwicht vereist de gecombineerde inspanningen van orthodontisten, parodontologen en mondhygiënisten in elke fase van de zorg, van behandelplanning tot onderhoud na de behandeling.