Parodontitis, diabetes en tandheelkundige implantaten: een overzicht

Kenmerken en prevalentie van diabetes en parodontitis

Ter ere van de Wereld Diabetes Maand nodigden SUNSTAR en de Spaanse Vereniging voor Parodontologie (SEPA) Prof. Filippo Graziani uit om een webinar te organiseren over de bidirectionele relatie tussen diabetes (type 1 en 2) en parodontitis.

Suikerziekte

Diabetes is een stofwisselingsziekte die wordt gekenmerkt door een verstoord metabolisme en overmatige glucosespiegels in de bloedbaan. Dit is het gevolg van onvoldoende insulinesecretie en/of insulineresistentie, omdat insuline het hormoon is dat verantwoordelijk is voor de opname van glucose uit de bloedbaan in de cellen.

• Type 1 diabetes wordt veroorzaakt door een tekort aan insulinesecretie dat resulteert in verhoogde glucosespiegels in de bloedbaan.
  Type 2 diabetes wordt veroorzaakt door verminderde insulinereceptoren. Terwijl het lichaam insuline produceert, leidt het defect in receptoren tot ongevoeligheid voor insuline, soms insulineresistentie genoemd.

Beide aandoeningen resulteren in een toestand van hyperglycemie, die wordt gedefinieerd door bloedglucosespiegels boven 125 mg / dL en geglyceerd hemoglobine, HbA1c, boven 6,5%.

Patiënten met diabetes lopen een hoger risico op het ontwikkelen van significante complicaties, zoals hart- en vaatziekten, beroerte, nierfalen, netvliesproblemen en neuropathie, wat kan leiden tot amputaties van ledematen, voornamelijk de voet (ook wel diabetische voet genoemd).

Volgens de meest recente gegevens van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is de prevalentie van diabetes de afgelopen 40 jaar dramatisch gestegen en treft nu ongeveer 9% van de wereldbevolking. Dit cijfer zal naar verwachting in 2045 de dubbele cijfers bereiken.

Parodontitis

Parodontitis is het gevolg van onbehandelde gingivitis. Het kenmerkt zich door ontsteking, botverlies en recessie van tandvlees. In de nieuwste classificatie van parodontale aandoeningen zijn er vier stadia en drie graden van parodontitis, waarbij graad B en C indicatoren bevatten die verband houden met diabetes. De piekincidentie van de ziekte ligt tussen 30-40 jaar en kan leiden tot tandverlies en edentulisme, wat de sociale, psychologische en algehele gezondheid van de patiënt nadelig beïnvloedt.

De WHO schat dat "ongeveer 19% van de wereldwijde volwassen bevolking te maken heeft met ernstige parodontale aandoeningen."

De bidirectionele relatie tussen diabetes en parodontitis

Het verband tussen diabetes en parodontitis is al meer dan 25 jaar bekend. In die tijd hebben studies aangetoond dat elke ziekte het risico op het ontwikkelen van de andere verhoogt.

Diabetische risicofactoren voor parodontitis

Personen met ongecontroleerde diabetes type 2 hebben drie keer meer kans om parodontitis te ontwikkelen (Shlossman et al, 1990) en lopen vier keer meer risico op alveolair botverlies (Taylor et al. 1998) en een grotere incidentie van tandverlies (Demmer et al 2012)  in vergelijking met patiënten met gecontroleerde diabetes.

Deze eerdere bevindingen werden bevestigd door het meer recente werk van Sanz et al 2017, wiens consensusrapport van de International Diabetes Federation en de European Federation of Periodontology concludeerde dat "er sterk bewijs is dat mensen met parodontitis een verhoogd risico hebben op dysglykemie en insulineresistentie."

Er zijn aanwijzingen dat het niveau van controle dat patiënten hebben over hun diabetes een belangrijke factor speelt bij het ontwikkelen van parodontitis. Een studie (Tsai et al., 2002) vond dat "personen met slecht gecontroleerde diabetes een significant hogere prevalentie van ernstige parodontitis hadden dan mensen zonder diabetes (odds ratio = 2,90; 95% BI: 1,40, 6,03), na controle op leeftijd, opleiding, rookstatus en calculus. Voor de beter gecontroleerde diabetespatiënten liggen die getallen lager (odds ratio = 1,56; 95% BI: 0,90, 2,68)."

De pathogene mechanismen die parodontitis en diabetes met elkaar verbinden, zijn onder meer:

• Veranderingen in de microbiota van patiënten met slecht gecontroleerde diabetes. Onderzoek (Polak & Shapira, 2017) geeft aan dat er bij patiënten met slecht gecontroleerde diabetes een verandering is in de microbiële samenstelling van tandplak naar perio-pathogenen.

• Verandering van immuuncelfuncties. Proefpersonen met zowel type 1 als type 2 diabetes en parodontitis hebben een verhoogd risico tot lokale ontsteking, met een groter aandeel ontstekingsmoleculen (interleukines 1β, 4, 7 en prostaglandinen) aanwezig in de gingivale creviculaire vloeistof dan die met parodontitis alleen.

• De productie van Advanced Glycation End producten als gevolg van hyperglycemie is gekoppeld aan verhoogde alveolaire botvernietiging en veranderde wondgenezing.

Parodontale risicofactoren voor diabetes

Prof. Graziani's eigen onderzoek (Graziani et al. 2017) onthult dat niet-diabetische personen met parodontitis "een slechte glykemische controle en een hoger risico op het ontwikkelen van diabetes vertonen", met maar liefst 29% binnen 5 tot 13 jaar.

Het bleek ook dat personen met zowel parodontitis als diabetes meer complicaties ervaren, met name diabetische retinopathie en cardio-nierziekten, in vergelijking met mensen met diabetes alleen. De ernst van parodontitis correleert direct met de aanwezigheid van microalbuminurie of nierziekten in het eindstadium bij zowel type 1- als type 2-diabetespatiënten.

Personen met diabetes en parodontitis hebben een 3,5 keer groter risico om te overlijden aan cardiorenale problemen dan mensen met alleen diabetes. Bij personen met diabetes type 1 en type 2 verhoogt parodontitis de totale mortaliteit en cardiovasculaire mortaliteit gedurende 14 jaar. Bij niet-diabetische patiënten leidt parodontitis tot hogere niveaus van HbA1c, nuchtere bloedglucose en verhoogde diabetesprevalentie.

De zwerende weefsels veroorzaakt door parodontitis resulteren in een hogere instroom van bacteriën in de bloedbaan en een verhoogd niveau van systemische ontsteking. Deze bacteriën kunnen atheromateuze plaques koloniseren en hun breuk vergemakkelijken, wat leidt tot hart- en vaatziekten en metabole ziekten. Bovendien wordt parodontitis geassocieerd met veranderingen in het metabolisme van lipoproteïnen met hoge dichtheid, dysvitaminose, adipocytenveranderingen en oxidatieve stress, waardoor diabetes uiteindelijk wordt verergerd door de HbA1c-niveaus te verhogen.

Hoe diabetes tandheelkundige implantaatpatiënten beïnvloedt

Een studie uit 2022 van Nibali et al onderzocht implantaatcomplicaties bij diabetespatiënten met een voorgeschiedenis van parodontitis met de vraag: kunnen diabetici tandheelkundige implantaten krijgen? Omdat chronische parodontitis kan leiden tot alveolair botverlies en tandverlies, kan de behandeling van parodontitis tandprothesen vereisen, zoals tandheelkundige implantaten.

Uit deze meta-analyse bleek dat patiënten met een voorgeschiedenis van parodontitis een hoger risico lopen op het ontwikkelen van peri-implantitis, vergeleken met patiënten zonder een voorgeschiedenis van parodontitis (Ong et al., 2008). anneer ongecontroleerde diabetes ook een factor is, heeft dit een negatieve invloed op de osseo-integratie. Patiënten met gecontroleerde diabetes ervoeren echter osseointegratie (Javed en Romanos, 2009).

Een andere belangrijke bevinding van de Nibali et al. studie was dat "ongecontroleerde diabetes, samen met genetische aanleg, roken, geschiedenis van parodontitis, specifieke subgingivale microben en resterend subgingivaal cement over het algemeen worden beschouwd als predisponerend voor peri-implantaatziekten", concluderend dat implantaattherapie niet wordt aanbevolen voor patiënten die hun diabetes niet onder controle hebben.

Effecten van parodontitis behandeling op diabetes

Patiënten met gecontroleerde diabetes kunnen verwachten dat ze op dezelfde manier reageren op parodontitisbehandeling als patiënten zonder diabetes. Diabetespatiënten die hun diabetes niet onder controle hebben, zullen echter meestal een hoger recidief van parodontale pockets vertonen dan hun gecontroleerde tegenhangers.

De volgende studies hebben de effectiviteit van parodontitisbehandeling op glycemische controle bij diabetespatiënten gedocumenteerd:

• D'Aiuto et al., 2018 vonden dat parodontitisbehandeling bij patiënten met diabetes HbA1C met 36% vermindert, waarin staat dat "routinematige beoordeling van de mondgezondheid en behandeling van parodontitis belangrijk kunnen zijn voor een effectief beheer van diabetes type 2."
• Genco en Borgnakke, 2020 toonden verbeterde glycemische controle bij type 2 diabetes bij patiënten die werden behandeld voor parodontitis. Een secundair voordeel voor patiënten was een lagere instroom van medische kosten per jaar.
• Graziani et al. 2015 vonden dat proefpersonen die een volledige mondbenadering van parodontitisbehandeling ondergingen, binnen de eerste 24 uur significant hogere niveaus van acute ontsteking hadden in vergelijking met degenen die een conventionele behandeling ondergingen.

Prof. Graziani merkte op dat antibiotica niet nodig zijn om proefpersonen met parodontitis te behandelen.

Een recente studie werd gepubliceerd door SUNSTAR en de Universiteit van Buffalo (Li et al, 2023) die nieuwe inzichten bood in parodontitis behandelingsopties voor patiënten met type 2 diabetes. Het doel van de studie was om de effecten van een intensief, thuis, chemisch en mechanisch antiplaque-regime te evalueren, evenals de resultaten van deze behandeling te bestuderen bij patiënten met type 2 diabetes en niet-diabetica. De studie wees uit dat chemomechanische antiplaque-maatregelen de resultaten kunnen verbeteren bij personen met diabetes na niet-chirurgische parodontale therapie.

Aanbevolen institutionele acties

Gemeenschappelijke richtlijnen rond de behandeling van parodontitis bij patiënten met diabetes werden opgesteld tijdens de 2018-vergadering van de European Federation of Periodontology met de International Diabetes Federation en ondersteund door SUNSTAR.

Deze richtlijnen zijn:

• Artsen die diabetespatiënten behandelen, moeten inspecties uitvoeren van eventuele orale symptomen en patiënten doorverwijzen naar de tandarts voor behandeling, evenals een jaarlijkse orale screening.
• Tandartsen moeten de impact van parodontitis bespreken met hun diabetespatiënten en patiënten met parodontitis moeten worden doorverwezen naar een arts voor diabetesscreening.
• Patiënten met zowel diabetes als parodontitis moeten onmiddellijk een niet-chirurgische behandeling krijgen. Chirurgie en implantaat zijn mogelijk als de diabetes onder controle is.