Hoe leefstijlfactoren parodontitis beïnvloeden

Zonder bacteriën zal er geen parodontitis zijn, daarom wordt het beschouwd als een afzonderlijke factor in de causaliteit van parodontitis. Plaquecontrole, d.w.z. effectieve verstoring van de biofilm, wordt daarom beschouwd als de meest effectieve preventieve maatregel tegen parodontitis. Plaque control is echter vooral een kwestie van gedrag en kan daarom worden beschouwd als een leefstijlfactor. In onze recente whitepaper bespreken we hoe gedragsveranderingsstrategieën de mondhygiëne kunnen beïnvloeden.

Tientallen jaren van onderzoek hebben aangetoond dat het roken van tabak op verschillende manieren een rol speelt bij de pathologie van parodontitis. Dit omvat een verschuiving naar een meer pathogeen oraal microbioom, verminderde doorbloeding van het tandvlees, disfunctie van neutrofielen, verhoogde niveaus van pro-inflammatoire mediatoren en verhoogde niveaus van T-cellen die meer immunogeen zijn.

Roken brengt ook het genezingspotentieel van aangetast tandvleesweefsel in gevaar.

Hoewel het huidige bewijs voor de bevordering van andere gezonde levensstijlen beperkt is, heeft de literatuur aangetoond dat bij parodontitispatiënten interventies voor stoppen met roken effectief zijn en zo hun mondgezondheid verbeteren.

Studies hebben aangetoond dat alcoholgebruik geassocieerd is met een matig verhoogde ernst van parodontitis en kan worden beschouwd als een onafhankelijke, aanpasbare risicofactor voor parodontitis.

In termen van onderliggende mechanismen toont onderzoek aan dat alcoholmisbruik een negatieve invloed heeft op het orale microbioom, terwijl het ook de neutrofielen-, macrofaag- en T-celfuncties schaadt, waardoor de immuunrespons verandert. Het wordt ook in verband gebracht met verminderde botregeneratie.

Er is een duidelijke psychobiologische relatie tussen chronische stress en de bijbehorende ziekten enerzijds, en parodontitis anderzijds. Chronische stress verandert het weefselgenezingsproces door de snelheid waarmee cytokines, interleukinen (IL-1β, IL-6, IL-8) en TNF-α worden geproduceerd te verhogen, wat resulteert in een toename van de ernst van parodontale schade.

Stress overbelast ook aspecten van de immuunrespons, zoals mitogeenstimulatie, antilichaam- en cytokineproductie, waardoor de algehele immuunrespons wordt gedereguleerd en daardoor de ontwikkeling van parodontitis wordt bevorderd.

Sommige onderzoeken tonen aan dat hormonen die vrijkomen onder stress een proliferatie van bacteriën zoals Fusobacterium nucleatum kunnen veroorzaken, waardoor de ernst van parodontale schade verder wordt verergerd.

Voor meer informatie, zie "De impact van stress op parodontitis: risico-indicator of risicofactor?", waarin onderzoek wordt aangehaald dat adviseert dat "aandacht voor en bewustzijn van stress als een aspect van de uitgebreide reeks risicofactoren voor parodontitis de negatieve impact ervan op de immuunfitheid kan verminderen."

Diëten met veel suiker of veel verzadigd vet, evenals diëten met weinig polyol, weinig vezels en weinig meervoudig onverzadigd vet zijn elk in verband gebracht met een verhoogd risico op parodontitis.

Talrijke studies vonden ook meerdere verschillende associaties tussen een lagere calciuminname via de voeding en parodontitis. Een lage serumcalcium-magnesiumverhouding is bijvoorbeeld significant geassocieerd met een verhoogd hechtingsverlies en de progressie van parodontitis. Bijgevolg hebben melk en melkproducten, als bron van calcium, fosfaat en verschillende eiwitten, waarschijnlijk gunstige effecten op de parodontale gezondheid. Ondertussen wordt een calciuminname onder de aanbevolen referentieniveaus in verband gebracht met een verhoogd risico op tandverlies, verlies van aanhechting en ernst van parodontitis.

Consensusrichtlijnen bevelen diëten aan die rijk zijn aan vitamines, mineralen en sporenelementen, zoals het mediterrane dieet en het op Okinawan gebaseerde Scandinavische dieet om tandvleesontsteking te verminderen. Diëten die rijk zijn aan vitamine A, B, C en E, samen met mineralen en sporenelementen, waaronder calcium, magnesium, zink en mangaan, zijn in verband gebracht met een verminderd risico op parodontitis en progressie van parodontitis.

Over het algemeen verhogen diëten met veel eiwitten, vetzuren en bewerkte suikers en een gebrek aan fruit en groenten het risico op parodontitis. Omgekeerd verminderen diëten met een lage suiker-, vezelrijke en hoge omega-6 tot omega-3-vetzuurverhouding het risico op parodontitis.

Voor meer informatie, zie "Tandvleesaandoeningen en voeding".

Vitamine D speelt een belangrijke rol in het calcium- en botmetabolisme en wordt ook verondersteld immunomodulerende en ontstekingsremmende effecten te hebben die kunnen helpen parodontale zwelling onder controle te houden en te verminderen. Bij patiënten met parodontitis zijn lagere vitamine D-spiegels gemeld in vergelijking met gezonde controles, terwijl, omgekeerd, hogere serumconcentraties van 25-hydroxyvitamine D in verband zijn gebracht met lagere percentages gingivitis en minder hechting en tandverlies.
Als een secosteroïdhormoon dat voornamelijk door de huid wordt geproduceerd bij blootstelling aan zonlicht, is vitamine D alleen in sporenhoeveelheden beschikbaar in voedsel. Als patiënten worstelen met een vitamine D-tekort, raad dan aan om meer blootstelling aan zonlicht te krijgen of een vitamine D-supplement te nemen.

Meer dan 280 epidemiologische studies en gecontroleerde klinische onderzoeken hebben een verband aangetoond tussen obesitas en een verhoogd risico op parodontitis. Hoewel het onderliggende pathofysiologische mechanisme van dit verhoogde risico onduidelijk blijft, zijn er meerdere theorieën.

Als een persoon gedurende een lange periode zwaarlijvig is, kan zijn gewicht het vermogen van zijn lichaam om zuurstof effectief te verdelen belasten. Obesitas kan ook vaker ontstekingen veroorzaken in verschillende delen van het lichaam, en het wordt geassocieerd met een laaggradige systemische ontsteking, gemeten aan de hand van het ontstekingseiwit CRP in de acute fase dat door de lever wordt uitgescheiden. Beide mogelijke bijwerkingen van obesitas kunnen leiden tot insulineresistentie, een fenomeen waarbij de cellen in de spieren, het vet en de lever van de zwaarlijvige persoon niet zo effectief op insuline kunnen reageren als normaal. Insulineresistentie kan leiden tot prediabetes, wat op zijn beurt het risico op parodontitis verhoogt.

Voor meer informatie, zie "Verbanden tussen obesitas en parodontitis: wat uw patiënten moeten weten."

Talrijke recente studies hebben een verband aangetoond met verhoogde fysieke activiteit en een verminderd risico en ernst van parodontitis.

Een studie uit 2018 bewees bijvoorbeeld dat "bewegingsgewoonten lokale inflammatoire cytokines kunnen verminderen, immunocompetente cellen kunnen activeren en de pathologische toestand van parodontitis kunnen verbeteren." Deze studie wijst erop dat langdurige matige lichaamsbeweging immunologisch gunstig is omdat het onderhuids en visceraal vet vermindert, basale niveaus van inflammatoire cytokines verlaagt en ontstekingsremmende cytokines verhoogt.

Het is ook aangetoond dat algemene lichaamsbeweging lokale immunocompetente cellen activeert, zoals macrofagen, neutrofielen en lymfocyten.

Uit deze onderzoeken kunnen we concluderen dat het waarschijnlijk is dat verhoogde fysieke activiteit het risico op parodontitis van een patiënt zal verlagen.